Aikido’nun Tarihi

Artık Aikido sözcüğü dünya çapında bilinmektedir. Bu budo sanatının kurucusu Ueshiba Morihei (1883-1969), günümüzde Wakayama İli olarak bilinen bölgede doğmuş ve 1897’de birçok dövüş sanatını çalışmaya başlamıştır.

Günümüze ulaşan kayıtlara göre, Kito-ryu, Gato-ha Yagyu-ryu ve Daito-ryu dâhil olmak üzere çeşitli jujutsu stilleri öğrendi. Çalışmaları sırasında, öldürerek kazanmayı düstur edinmiş mevcut ideallerden şüphe duymaya başladı. Bu memnuniyetsizlik Morihei’nin Aikido’yu kurmasındaki itici gücü oluşturdu.

Kasım 1919’da, Hokkaido gelişim projelerinde çalışırken Morihei babasının kötü sağlık durumunu bildiren bir telgraf aldı. Hokkaido’dan ayrıldı ve memleketine dönerken trende, hastalıkları iyileştirmek için mucizevî güçleri olan biri hakkındaki bir konuşmaya kulak misafiri oldu. O kişi Omoto-kyo dini hareketinin lideri Deguchi Onisaburo (1871-1948) idi.

Hasta babasına yardımcı olabileceğini düşündü Morihei. Onisaburo’nun yardımını istemek için Kyoto eyaletindeki Ayabe’nin yolunu tuttu. Deguchi Onisaburo ile karşılaşması kaderini belirleyen bir olay oldu ve tinselciliğe olan hayranlığının artmasını sağladı. Ertesi yıl 1920’de Morihei, Ayabe’ye taşındı ve orada bir dojo kurdu. 1922’den itibaren kendi savaş sanatı tarzını “aiki-bujutsu” olarak adlandırdı.

1925 yılında bir gün Morihei hayatını değiştirecek bir aydınlanma yaşadı. Her şey sevgiyle örtüldüğünde ve doğal enerji ya da ki ile aktığında, gerek kişinin kendisinin, gerekse başkalarının zihin, ruh ve bedende bütünleşebileceğini fark etti.   Bu farkındalık daha şiddet içeren ve çatışmacı savaş sanatları karşısında onun felsefesinin temeli oldu.

1927’de Amiral Takeshita Isamu’nun daveti üzerine Tokyo’ya taşındı. O tarihten itibaren Tokyo kendi savaş sanatını tanıttığı etkinliklerin merkezi oldu. 1931’de Wakamatsu Shinjuku’da Kobukan dojo’yu inşa etti.  Sağlık Bakanlığı, hükümet teşkilatının faaliyetleri kabul ettiğinin göstergesi olarak, 1940 yılından itibaren kuruluşuna maddi yardım toplama izni verdi.

İlk öğrencilerinin hepsi de (askerler, asilzadeler, işadamları vb.) kişisel bağlantılarla tanıştırılmıştı.  Konuya ilgili özel gruplardan gelen eğitim isteklerini kabul etti, ancak başlangıçta halka açık ders vermedi. Morihei, Aiki-bujutsu’nun kitlelere öğretilmesi halinde tekniklerin alçakça amaçlar için gelişigüzel kullanılacağından endişe ediyordu.

Morihei’nin sanatının adını Aikido olarak değiştirmesi büyük olasılıkla 1942 yılına rastlar. O zamana kadar Aiki-jujutsu, Ueshiba-jujutsu, Aiki-budo ve Aiki-bujutsu gibi birçok ad kullanılmıştır. Bu değişiklik, o zamanlar Japonya’daki harp sanatlarını bir şemsiye altında toplayan Dai-Nippon Butokukai adlı organizasyonla ortaklık kurduğu zamanlara denk gelir. Aynı yıl, Morihei’nin oğlu, Ueshiba Kisshomaru, organizasyonun baş dojosu olan Kobukai Hombu Dojo’nun başına getirilmiştir. Bütün idari işler Kisshomaru’ya devredildiğinden, Morihei Aikido’yu yaymak için daha fazla imkân elde etmiştir. 1947’de yeniden teşkilatlandırılan Kobukai adı Aikikai olarak değiştirilmiştir.

Aikido halk arasında daha çok savaş sonrası dönemde yayılmıştır; ancak o zamana kadar pek az insan tarafından duyulmuş ve görülmüştür. Hombu Dojo, varlığını daha büyük bir kitle üzerinde hissettirebilmek için, eğitmenlerini üniversitelerde kulüp kurmaları için göndermeye karar vermiştir. Aikikai, 1955’ten itibaren, üye sayısını arttırmak amacıyla birçok küçük gösteri ve ders düzenlemiştir.

Aikikai, ilk büyük Aikido Embu Taikai etkinliğini (gösterisini) Mayıs 1960’ta, Tokyo’da düzenlemiştir. Aikido çalışan 180 kişi, salonu dolduran 1600 izleyici karşısında Aikido tekniklerini sergilemiştir. Bu gösteri, hala pek bilinmeyen Aikido’nun uygulayıcılarının niteliklerinin yükselmesine katkı sağlamıştır. Böylece Embu Taikai her sene yapılmaya başlanmıştır ve günümüzde 7500’den fazla katılımcıya ev sahipliği yapmaya devam etmektedir. Bu etkinlik, çok sayıda kişiye yer sağlayabilmek için Nippon Budokan’ın ana dojo’sunda düzenlenmektedir.

Aikikai Vakfı’na yardımcı bir yapı olarak, 1961 yılında Ulusal Öğrenci Aikido Federasyonu kurulmuştur. Aynı yılın aralık ayında, Aikido’yu Öz Savunma Kuvvetleri aracılığıyla ulusal düzeyde desteklemek için, Savunma Bakanlığı bağlı Aikido Birliği göreve başlamıştır. Hızla artan üye sayısından dolayı, 1968’de Tokyo’da yeni bir üç katlı Hombu Dojo inşa edilmiştir ve 1973’te bu binaya iki kat daha eklenmiştir. Bu bina düzenli çalışmaların yapılmasının yanında, Aikido’nun eğitici felsefesinin öğreten Aikido Gakko’ya da ev sahipliği yapmaktadır. Aikido Gakko, Tokyo Büyükşehir İdaresi tarafından tanınmış başlangıç ve orta seviye programlarının yanı sıra ileri seviye kurslar da sunan tek resmi Aikido okuludur.

Ueshiba Morihei 26 Nisan 1969’da, Aikido’nun popülerlik kazanmaya başladığı sıralarda, 86 yaşındayken vefat etmiştir. Sonrasında, oğlu Kisshomaru, ikinci Doshu olmuş, diğer bir deyişle Aikido’daki en yüksek konuma gelmiştir.

Morihei’nin vefatından sonra da Aikido yayılmaya devam etmiştir. Tüm Japonya Aikido Federasyonu, Mayıs 1976’da Aikikai’ye yardımcı organizasyon olarak kurulmuştur. Uluslararası Aikido Federasyonu da aynı yılda kurulmuş olup ilk toplantısını Ekim ayında gerçekleştirmiştir.

 

Kaynak: Nippon Budokan (2009) BUDO, The Martial Ways of Japan, Japonya.

Çeviren: Yazı kitaptan ODTÜ Aikido Topluluğu üyeleri Nergis Karabulut, Filiz Yeniköylü ve Hatice Aydın tarafından çevrilmiş son kontrolleri ve düzeltmeleri ODTÜ Dojo eğitmeni Utku Havuç ve Bilkent Üniversitesi Aikido Dojosu Eğitmeni Tayfun Evyapan tarafından yapılmıştır.